شاید اگر از خیلی از سینما دوستان بخواهیدكه زوج‌های سینمای ایران را نام ببرند، بسیاری از آنها، این مفهوم را در سینمای ما فاقد ارزش دانسته و آن را به دلیل نپرداختن به برخی موضوعات، الكن و بی‌پایه می‌شمارند.
حال اگر بخواهیم خیلی موشكافانه به مفهوم زوج در سینما بپردازیم، می‌توانیم به این تعریف یك خطی بسنده كنیم كه زوج، به دو بازیگر روبروی هم گفته می‌شود كه بتوانند هارمونی خاصی میان خلق نقش‌های یكدیگر برقرار كنند و در ضمن ایفای فوق‌العاده نقششان، نقش قابل توجهی در فروش بسیار خوب فیلم داشته باشند.
با توجه به همین تعریف تك خطی، بسیاری از بازیگرانی كه شاید به ظاهر در فیلمی می‌درخشند، خط می‌خورند و تعداد فوق العاده اندكی باقی می‌مانند؛ تعداد اندكی كه در سینما ماندگارند و به نوعی، بر خط و ربط‌های پارتنر مقابل خود، بیشتر از خود او واقفند.
اكران فیلم «زندگی خصوصی آقا و خانم میم» و معرفی حمید فرخ‌نژاد و مهتاب كرامتی به عنوان زوج جدید سینمای ایران سبب شد تا بخواهیم سیری بر تطور مفهوم زوج در سینمای پس از انقلاب كشورمان داشته باشیم.اما قبل از پرداختن به این 10 زوج سینمایی، توضیح زیر را مطالعه فرمائید.
در سینمای ما بازیگران پركار بسیاری وجود دارند كه طبیعتاً در كارنامه خود، با بازیگران بسیاری همبازی شده‌اند بنابراین تعدد همبازی شدن با یك بازیگر، ملاك انتخاب ما نبوده و ماندگاری نقش‌هایی كه این دو بازیگران رو در روی یكدیگر خلق كرده‌اند، مورد نظر است به عنوان مثال بازیگرانی چون امین حیایی، نیكی كریمی، باران كوثری، بهرام رادان و شهاب حسینی، جزو بازیگران پركاری هستند كه تقریباً با تمام بازیگران جنس مخالف خود، همبازی شده‌اند ولی به دلایلی از جمله ضعف بازیگر نقش مقابل آنها، نتوانسته‌اند یك زوج رؤیایی و در خدمت احساس و منطق را به مخاطب معرفی كنند، بنابراین این بازیگران و بازیگران اینچنینی از لیست 10 موردی ما خط خورده‌اند.
از دیگر سو ما در این گزارش، نامی از زوج ابوالفضل پورعرب و نیكی كریمی به میان نمی‌آوریم چرا كه نقش‌آفرینی این دو، تنها به یك فیلم ختم شد و بیشتر تلاش كردیم تا گزینه‌هایی كه از اهمیت بیشتری برخوردار بودند را در این لیست قرار دهیم.
حال با هم نگاهی خواهیم انداخت به 10 زوج سینمای پس از انقلاب ایران:
1 - خسرو شكیبایی و بیتا فرهی
توفانی كه فیلم «هامون» به پا كرد، فارغ از تمام ارزش‌هایی كه با خود به همراه داشت، یك ابر ستاره مرد و یك ستاره زن را به سینمای ایران معرفی كرد.این زوج، نخستین زوج سینمای ایران پس از انقلاب بودند كه به مردم معرفی شدند.«هامون» در زمانی كه دوران سازندگی در ایران شروع شده بود و جو روشنفكری در میان مردم عمومیت یافته بود، ساخته و اكران شد.
داریوش مهرجویی با نگارش زندگی یك زوج روشنفكر، بهترین طریق همذات پنداری را برای مخاطب آن دوران فراهم آورد و بدین ترتیب «هامون»، به یكی از بهترین ساخته‌های تمام عمر سینمای ایران تبدیل شد.خسرو شكیبایی و بیتا فرهی علاوه بر «هامون»، در دو فیلم دیگر نیز با یكدیگر همبازی شدند.«بانو» كه هامونی زنانه بود و «كیمیا» كه هر دو این فیلم‌ها توانست هم در گیشه و هم در خاطر مردم جاودانه شود اما داستان توفیقات بی‌چون و چرای «هامون» هرگز تكرار نشد.بیتا فرهی پس از مرگ خسرو شكیبایی گفت: «بهترین خاطراتی كه من در سینما دارم با حضور خسرو شكیبایی بوده است.»
2 - پرویز پرستویی و فاطمه معتمدآریا
پرستویی و معتمدآریا هر دو جزو پیشكسوتان بازی در سینما هستند كه تجربه 5 فیلم سینمایی و دو سریال را در پرونده كاری خود دارند.نخستین همكاری این زوج كاربلد سینمای ایران در سال 77 و با فیلم «مرد عوضی» رقم خورد. این فیلم اگرچه ارزش‌های سینمایی زیادی نداشت اما یك بده بستان خارق العاده از بازی كمدی دو بازیگر مطرح را برای مردم به ارمغان آورد.دومین همكاری، یك سال بعد و با فیلم «شوخی» اتفاق افتاد؛ «شوخی» هم فیلم چندان ماندگاری نبود اما بازی‌هایش تحسین شده بود.در همان سال این زوج به بازی در «مومیایی 3» پرداختند كه به لحاظ مضمون، تابع دو فیلم قبلی اما در شكل بازی، نكات جدیدتری از این زوج در اختیار مخاطب قرار می‌داد.
«عزیزم من كوك نیستم» در سال 80، با همان ساختار 3 فیلم قبلی و بازی‌هایی درخور توجه روانه اكران شد.شاید تعدد این فیلم‌های كمدی در طول4 سال سبب شد تا این زوج سینمایی برای مدت 6 سال در سینما آفتابی نشوند و پس از آن هم با فیلم «صد سال به این سال ها» حضوری متفاوت در سینما داشته باشند كه متأسفانه این فیلم تا به امروز اجازه اكران پیدا نكرده است.از آن سال تا به امروز، این دو بازیگر در دو سریال شاخص شبكه اول سیما به بازی پرداختند كه «لبه تیغ» و «آشپزباشی» نام داشت.
درام پركشش «لبه تیغ» مخاطبان فراوانی را برای خود دست و پا كرد اما كمدی سطحی «آشپزباشی» انتقادات بسیاری را بر این سریال وارد آورد اما آنچه باز در این دو سریال، دوست داشتنی و قابل توجه می‌نمود، بازی این زوج قابل تحسین سینمای ایران بود.اخیراً اعلام شده كه این زوج محبوب برای بازی در فیلم «سوادیكا»ی جمال شورجه انتخاب شده‌اند؛ خبری كه نه تأیید شده و نه تكذیب كه اگر چنین اتفاقی در سال 92 رخ دهد و در سال 93 هم اكران شود، مخاطبان پس از 13 سال، فیلمی با حضور این زوج بر پرده سینماها خواهند دید.
3 - محمدرضا گلزار و مهناز افشار
شما چه طرفدار محمدرضا گلزار در سینما باشید یا نباشید، باید به نقش و جایگاه ستاره بودن او در سینمای كشورمان ایمان داشته باشید.گلزار در سال‌های نخست فعالیتش توانست با همبازی شدن با ستاره زن آن زمان یعنی مهناز افشار، یك زوج سینمایی تجاری را تشكیل دهد كه بشدت مورد توجه تهیه‌كنندگان و كارگردانان بسیاری قرار داشت به گونه‌ای كه آنها در فاصله 6 سال، در 6 فیلم با یكدیگر همبازی شدند و دو فیلم میلیاردی و چهار فیلم با فروش‌های بسیار قابل توجه را به سینما تحویل دادند.
«زهر عسل» در سال 81، نخستین رویارویی این دو بازیگر بود كه متأسفانه به دلیل داستان نه چندان پركشش، این فیلم نتوانست چندان بدرخشد و مورد توجه مردم قرار بگیرد.اما در سال 82، ورق برای این بازیگران برگشت و كمپانی «پویا فیلم» از این دو بازیگر برای فیلم «كما» بهره برد و توانست با داستانی جذاب، یك فروش استثنایی را برای خود رقم بزند؛ فروشی كه تأثیری كاملاً مستقیم بر جایگاه هر دو بازیگر و انتخاب‌های بعدی‌شان داشت.در همان سال و قبل از اكران فیلم «كما»، این زوج شناخته شده در فیلم پربازیگر «13 گربه روی شیروانی» نیز به بازی پرداختند كه این فیلم پر از جلوه‌های ویژه بصری و كامپیوتری نیز عملاً نتوانست در بین مردم جایگاه رفیعی داشته باشد.
چهارمین بازی این دو بازیگر در مقابل یكدیگر به فیلم «آتش بس» در سال 84 برگشت كه صف‌های طویل كنار هر سینما خبر از یك فیلم میلیاردی می‌داد، همین‌طور هم شد و دو ستاره آن روزهای سینمای ایران توانستند جایگاه تجاری‌ای كه با فیلم «كما» برای خود دست و پا كرده بودند را تقویت بخشند.در همان سال، این دو بازیگر، در فیلم بسیار ضعیف «تله» به ایفای نقش پرداختند كه سابقه خوب آنها سبب شد تا آن فیلم با وجود تمام ضعف‌هایی كه داشت، بیشتر از نیم میلیارد تومان فروش داشته باشد.«تله» حتی تا به امروز هم ضعیف‌ترین فیلم كارنامه سیروس الوند به حساب می‌آید.
و اما آخرین رودررویی این دو بازیگر، به فیلم «كلاغ پر» برمی‌گردد كه در سال 86 ساخته شد و عملاً شكست بزرگی برای این دو بازیگر به حساب آمد.یك داستان فوق العاده ضعیف و شخصیت پردازی‌هایی كه اصلاً به چشم نیامدند و این شد كه این دو بازیگر تا به امروز با یكدیگر هم بازی نشدند.گرچه در شرایط فعلی اوضاع سینما تفاوت بسیاری كرده و محمدرضا گلزار و مهناز افشار دیگر به مانند نیمه ابتدایی دهه هشتاد، آن ستارگان تك و تنهای سینمای ایران به حساب نمی‌آیند.
4 - محمدرضا گلزار و الناز شاكردوست جایگاه محمدرضا گلزار به عنوان ستاره بازیگری سینمای ایران در حدود یك دهه، تصمیم تهیه كنندگان بسیاری را در زمینه قرار دادن او در مقابل بازیگران مختلف تقویت نمود.به جز مهناز افشار كه پارتنر بسیار خوبی برای گلزار به حساب می‌آمد، ستاره جدیدی وارد سینما شده بود كه رویارویی او با گلزار می‌توانست ظاهراً به خلق فیلم‌های ماندگاری بینجامد.این رویارویی شكل گرفت و حاصل كار،4 فیلمی شد كه اگرچه ماندگار نیستند اما فروش‌های خوبی را برای گیشه به ارمغان آوردند.
نخستین رویارویی محمدرضا گلزار و الناز شاكردوست به سال 83 بر می‌گردد كه كیومرث پوراحمد تصمیم گرفت با ساخت فیلم «گل یخ»، یك بازسازی از فیلم «سلطان‌قلب‌ها» انجام دهد.فیلم ساخته شد و فروش نسبتاً خوبی كرد اما این زوج، راه طولانی برای جا افتادن داشتند.
دومین همكاری در سال 86 و با فیلم «مجنون لیلی» رقم خورد كه این فیلم هم به دلیل پر بازیگر بودن و داستان اپیزودیك خود، نتوانست كمك شایان توجهی به دیده شدن این زوج بكند تا این‌كه یك سال بعدش، برادران بانكی توانستند با به خدمت گرفتن این زوج در فیلم «دو خواهر»، جهشی قابل توجه در شناخت آنها داشته باشند.«دو خواهر» در كل كشور بالغ بر 2 میلیارد فروخت و بدین ترتیب جایگاه گلزار پس از 3 سال دوباره تقویت شد و بازیگر گرانی به نام الناز شاكردوست، اعلام موجودیت كرد.
آخرین همكاری این زوج هم به سال 90 و فیلم «تو و من» باز می‌گردد كه به دلیل تشابه بسیار زیاد فضای این فیلم با فیلم «دو خواهر» و همچنین شرایط اقتصادی خاصی كه در سال 91 دامن سینما را فرا گرفت، این فیلم نتوانست به فروشی بیشتر از 700 میلیون در پایتخت برسد.
5 - حمید گودرزی و نیوشا ضیغمی
حمید گودرزی و نیوشا ضیغمی در آن سال‌ها، جزو بازیگرانی بودند كه كارهای نسبتاً بفروشی انجام داده بودند اما نتوانسته بودند زوج مطابق با بازی خود را پیدا كنند.این اتفاق در سال86 و با فیلم «قرنطینه» رقم خورد.فیلم سالمی كه بازی این زوج، به خوبی در آن به چشم آمد.حاصل این همكاری خوب در یك سال آتی دیگر، دو بار تكرار شد و آنها در فیلم‌هایی چون «تلافی» و «گناه من» هم همبازی یكدیگر بودند اما كناره گرفتن تدریجی حمید گودرزی از سینما و توجه بیشترش به زندگی خانوادگی سبب شد تا این زوج نتوانند در فیلم دیگری بازی كنند.
6 - حامد بهداد و لیلا حاتمی
حامد بهداد یكی از بهترین بازیگران مرد حال سینمای ایران است و لیلا حاتمی هم جزو یكی از بهترین بازیگران زن سینمای ما. بنابراین طبیعی است كه وقتی پای یك قصه خوب و كارگردانی هوشمند وسط باشد، ما باید شاهد بازی‌هایی استثنایی در آن فیلم باشیم.
زوج حامد بهداد و لیلا حاتمی، تاكنون 4 فیلم با یكدیگر بازی كرده‌اند.آنها در ابتدا در فیلم «هر شب تنهایی» رسول صدرعاملی به بازی پرداختند كه به دلیل پرداخت فوق‌العاده ضعیف داستانی، بازی نه چندان خاص آنها نیز به چشم نیامد و بدین ترتیب همكاری این دو بازیگر خوب با فیلمی بد شروع شد.«سعادت آباد» دومین فیلم آنها بود كه حامد بهداد بهترین بازی عمرش را در آن فیلم انجام داد و لیلا حاتمی نقش قابل توجهی در این بازی فوق‌العاده او داشت.«نارنجی پوش» مهرجویی كه اوج هنرنمایی این زوج كاربلد سینمای ایران بود.
البته این دو در فیلم «پله آخر» نیز بازی كرده‌اند كه دیگر زوج روبه‌روی یكدیگر نیستند؛ این فیلم تا چند روز دیگر در سینماهای كشور به اكران عمومی می‌رسد.البته اگر حاتمی یك ماه پیش در ایران بود و پیشنهاد بازی در فیلم «چه خوبه برگشتی» مهرجویی را می‌پذیرفت، هم‌اكنون باید منتظر بازی جالب توجه دیگری از او در كنار حامد بهداد می‌بودیم.
لیلا حاتمی در مصاحبه‌ای، در زمینه همبازی شدن با حامد بهداد گفته بود: «من خودم همیشه از طرفداران این بوده‌ام كه با حامد بهداد همبازی باشم و همیشه از این موضوع استقبال كرده‌ام چون احساس می‌كنم كارش برایش جدی است، یعنی هر دوی ما هدف مشترك داریم كه آن ارتقای فیلمی است كه داریم بازی می‌كنیم. واقعاً حضور دارد. آدم از كسانی كه آنقدر حضور دارند و می‌روند در بازی، خوشش می‌آید»
7 - محمدرضا فروتن و میترا حجار
زوج محمدرضا فروتن و میترا حجار، محصول سینمای نیمه دوم دهه هفتاد ایران است.
«فریاد»، در سال 77 فیلم كمتر دیده شده كیمیایی، نخستین رویارویی این دو بازیگر جوان و بااستعداد سینمای ایران بود.فیلم، دیده نشد و بالطبع این زوج نیز به چشم نیامد.اما تمام كاستی‌های «فریاد»، با فیلم «متولد ماه مهر» در سال 78 جبران شد و با سیمرغی شدن حجار در همان سال و فروتن در سال قبلش، توجه همگی به این زوج جدید سینما جلب شد.دومین همكاری این زوج با كیمیایی، یكی از بهترین فیلم‌های تمام طول عمر سینمایی كیمیایی بود؛ كیمیایی «اعتراض» را ساخت و از ایران خارج شد.
دوستداران سینما این فیلم را چندین و چند بار دیدند و نه تنها از آن لذت بردند بلكه به تثبیت جایگاه سینمایی زوج فروتن و حجار ایمان آوردند.«بازنده» در سال 83، دیگر رویارویی این زوج بود كه به دلیل ضعف‌های داستانی برای زوجی كه در فیلم‌های كیمیایی و درویش شناخته شده بودند، شكست خورد و در نتیجه، بازی آنها زیاد به چشم نیامد.
آخرین بازی این زوج، رودرروی یكدیگر به فیلم «دلتنگی‌های عاشقانه» باز می‌گردد كه در سال 91 تولید شد و نخستین نمایش‌اش در سی و یكمین جشنواره فیلم فجر خواهد بود.البته ناگفته نماند كه این زوج سینمایی، در فیلم «ملاقات با طوطی» در سال 81 هم بازی كردند كه نقش‌هایشان رودرروی یكدیگر نبود.
8 - صابر ابر و ترانه علیدوستی
این دو بازیگر نیز منتسب به جریان روشنفكری بازیگری در سینمای ایران هستند كه بازی‌های رودرروی‌شان، خاطرات خوشایندی را برای آنها و مخصوصاً مخاطبان سینمای ایران به همراه دارد.نخستین فعالیت این زوج مقابل یكدیگر، به فیلم «درباره الی» اصغر فرهادی باز می‌گردد كه این دو، نقش زوجی را ایفا می‌كنند كه حتی یك پلان تصویری مقابل یكدیگر ندارند!
هر چه این زوج در «درباره الی» مقابل یكدیگر بازی نكردند اما در «انتهای خیابان هشتم» تماماً در كنار یكدیگر بودند و بازی‌های روانی از خود به نمایش گذاشتند.«پذیرایی ساده» مانی حقیقی كه هنوز به اكران درنیامده نیز رویارویی چند سكانس از این زوج است كه در نوع خود جالب توجه است.
آخرین همكاری این زوج، به فیلم «آسمان زرد كم عمق» بهرام توكلی باز می‌گردد كه باید منتظر نخستین نمایش آن در جشنواره سی و یكم فجر باشیم.
9 - رضا كیانیان و رؤیا نونهالی
رضا كیانیان پارتنر بازیگران بسیاری بوده است كه از میان آنها، رؤیا نونهالی، هم در دفعات بیشتری همراه او بود و هم در فیلم‌های مهم این بازیگر، او را یاری نمود.«بوی كافور، عطر یاس» در سال 78، «ماهی‌ها عاشق می‌شوند» در سال 83، «خاك آشنا» در سال 86 و «صداها» در سال 87، بازی‌های این زوج كاربلد سینمای ایران است
البته ناگفته نماند كه این زوج سینمایی در فیلم‌های خانه‌ای روی آب (80) و یك تكه نان (83) نیز بازی كرده‌اند كه بازی‌هایشان در این دو فیلم، در مقابل یكدیگر نبوده است. نكته جالب دیگر در مورد این زوج سینمایی آن است كه هر دو آنها، بازیگران مورد علاقه «بهمن فرمان آرا» به حساب می‌آیند كه با نگاهی به لیست همكاری‌های این دو، در می‌یابیم كه آنها در بیشتر فیلم‌های چند سال اخیر این كارگردان حاضر بوده‌اند.
رضا كیانیان درباره بازی مقابل رؤیا نونهالی گفته است: «نونهالی همیشه، هر جا، با هر گروهی هم بازی شده، همه دلشان خواسته باز هم با او همكاری داشته باشند.»
10 - حمید فرخ‌نژاد و مهتاب كرامتی
«زندگی خصوصی آقا و خانم میم»، فارغ از تمام داشته‌های سینمایی قابل توجه خود، نخستین رویارویی حمید فرخ‌نژاد، بازیگر صاحب سبك سینمای ایران با مهتاب كرامتی به حساب می‌آید.دو بازیگری كه با توجه به پتانسیل‌های خلق‌الساعه خود در ایفای هر چه بهتر نقش‌هایشان، می‌توانند یك زوج قدرتمند در سینمای كشورمان محسوب شوند كه «زندگی خصوصی آقا و خانم میم» با توجه به نرم بازی بیرونی كرامتی و بازی بشدت درونگرای فرخ‌نژاد، نوید شكوفایی و شناخته شدن این زوج در سینمای كشورمان را می‌دهد.
نیوشا ضیغمی پیشتر در مصاحبه‌ای اعلام كرده بود:«در تمرین بازی، 20 بار با آقای فرخ‌نژاد، 20 حالت مختلف از او می‌بینی و وقتی جلوی دوربین می‌روی، باز حالت بازی او تغییر می‌كند»فیلم بعدی این زوج جدید سینمایی، «زندگی مشترك آقا و خانم محمودی و بانو» نام دارد كه باز ساخته روح‌الله حجازی است كه نخستین نمایش آن، در سی و یكمین جشنواره فیلم فجر خواهد بود
